Kırım sürgününde “Geç Kalan Türküler” projesi

Kırım’daki “Degirmen” stüdyosu 18 Mayıs matem günü öncesinde, “Keçke QalÄŸan Türküler” (Geç Kalan Türküler) adlı projeyi baÅŸlattı. Proje kapsamında sürgünlüğe tanık olan yaÅŸlılar, sürgünden çok sonra geri dönebildikleri doÄŸdukları köy ve ÅŸehirlerde türkü söylediler.

Yapımcısı Emine Halil olan yeni projenin yönetmen ve kameramanı Vladlen Melnikov oldu. Proje ile ilgili konuÅŸan yapımcı Emine Halil, “1944 yılında Kırım halkının başına gelen sürgün faciasından sonra yarımadadaki ÅŸehir, kasaba ve köyler sahipsiz kaldı. Orada çocuk sesleri kesildi, türküler sustu, Kırım’ın her yerini sessizlik kapladı. AÄŸaçlar ve otlar, pınar ve deniz dalgaları sahiplerinin sesleri ve ÅŸarkılarından mahrum edildi. Nihayet, birçok yıl geçtikten sonra daÄŸlar ve çöller, ormanlar ve denizler evlatlarının türkülerini yeniden iÅŸitti. Geç kalan türkülerini…” açıklamasında bulundu.

Neden böyle bir proje baÅŸlatıldığını anlatan Melnikov, Avdet gazetesine yaptığı açıklamada, “SavaÅŸ öncesi Kırım’ı gören, sürgün yerlerindeki yerel kültürler tarafından etkilenmeyen gelenekler ve adetler hakkında bilgi veren kiÅŸilerin sayısının yıldan yıla azaldığının bilincine vardık” dedi.

Proje hazırlayıcılarının söylediğine göre, projeye konu olacak kişilerin belirli kriterlere göre seçildiğini bildirdi. Bu kriterlerden en önemlisinin, projeye katılmak isteyen yaşlıların doğdukları köylerde ikamet etmemesi olduğu belirtildi. Proje için seçilen yaşlıların proje ekibi tarafından doğdukları köye götürüldüğü, projeye katılan kişilerin profesyonel şarkıcılar olmadığı ifade edildi.

Yönetmen Vladlen Melnikov, “Bazen yaÅŸlılar türkü sözlerini zor hatırlıyorlar. Yine de onlara, doÄŸdukları topraklarda seslerinin duyulması fırsatını saÄŸlamak istedik, bir zamanlar hararetlerini gideren dere ve pınarların, gölgesinde sıcaktan saklandıkları aÄŸaçların yeniden onların türkülerini duymasını istedik. Bunlar, geç kalan türküler olsa da...” yorumunda bulundu.

18 Mayıs Kırım Tatar Sürgünü Günü vesilesiyle gerçekleÅŸtiren “Geç Kalan Türküler” projesi kapsamında, 18 Mayıs tarihine kadar 18 videonun yayınlanması planlanıyor. Günümüzde proje çerçevesinde çekimler devam ediyor. Proje hazırlayıcıları, türkülerin yanı sıra eski ve az bilinen folklor örneklerini, savaÅŸ öncesi yaÅŸam hakkında hikayeleri toplayıp kaydediyor. Proje kapsamında çekilen videoların Ä°ngilizce, Türkçe ve Ukrainceye tercüme edilmesi planlanıyor. Melnikov ayrıca finansmanla ilgili olarak, “Proje dışarıdan desteklenmiyor. Projeyi kendi imkanlarımız ile gerçekleÅŸtiriyoruz” dedi.

Projenin ilk bölümünü tanıtan Emine Halil, “Projenin ilk kahramanı, 1928 yılı doÄŸumlu Topçiköylü (günümüzde Bahçesaray bölgesi Dolinnoye köyü) Kasap Bekir’in oÄŸlu Ä°smail dede oldu” diye bildirdi. 

  Proje kapsamında hazırlanan ikinci bölümün kahramanı, 1932 yılında Akmescit bölgesi Çegelek (günümüzde Kuznetskoye) köyünde doÄŸan Pempe nine oldu.